Thực hiện Chỉ thị số 21 ngày 25/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả an sinh xã hội (ASXH) không dùng tiền mặt; Công văn số 5234/LĐTBXH-TTTT ngày 23/12/2022 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về việc hướng dẫn chi trả không dùng tiền mặt đến các đối tượng hưởng chính sách an sinh xã hội, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội  tỉnh Sơn La và các cơ quan chuyên môn của tỉnh đã tập trung tuyên truyền và tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết phục vụ việc chi trả trợ cấp cho đối tượng bảo trợ xã hội và người có công không dùng tiền mặt bảo đảm kịp thời, công khai, minh bạch và tiết kiệm chi phí hành chính.

    Theo lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Sơn La, thực hiện Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả ASXH không dùng tiền mặt, ngày 3/4/2023, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch Triển khai thực hiện chuyển đổi số trong chi trả ASXH không dùng tiền mặt cho các đối tượng bảo trợ xã hội và người có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh với các nhiệm vụ, tiến độ cụ thể.

    Theo đó, việc chi trả trợ cấp hàng tháng không dùng tiền mặt được thực hiện đối với các đối tượng đang hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hàng tháng tại cộng đồng và người có công với cách mạng đang hưởng trợ cấp ưu đãi hàng tháng trên địa bàn các huyện, thành phố của tỉnh Sơn La. Về tiến độ, tháng 4/2023, việc chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt được triển khai thực hiện tại thành phố Sơn La; Từ tháng 5 đến tháng 6/2023 thực hiện tại các huyện Mộc Châu, Mai Sơn, Sông Mã; Từ tháng 7 đến tháng 8/2023 triển khai thực hiện tại các huyện: Phù Yên, Bắc Yên, Sốp Cộp, Mường La, Quỳnh Nhai, Vân Hồ, Yên Châu, Thuận Châu.

    Để thực hiện kế hoạch nêu trên, thời gian qua, các cơ quan chuyên môn, UBND các cấp trên địa bàn tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền về tiện ích của việc chi trả không dùng tiền mặt cho người có công, thân nhân người có công, người nhận trợ cấp bảo trợ xã hội tại cộng đồng. Cùng với đó rà soát, lập danh sách những trường hợp đăng ký sử dụng dịch vụ; phối hợp với các ngân hàng mở tài khoản cho người hưởng hoặc người được ủy quyền nhận trợ cấp. Ngay sau khi tổng hợp được danh sách các đối tượng chính sách nhất trí nhận tiền trợ cấp qua tài khoản, các phòng LĐTBXH thực hiện chi trả ngay cho các đối tượng NCC và đối tượng BTXH bảo đảm đúng qui định và không làm ảnh hưởng đến mức trợ cấp của các đối tượng.

    Đối tượng đã có tài khoản thanh toán và mong muốn được chi trả qua tài khoản thì bưu điện sẽ thực hiện chi trả qua tài khoản; đối tượng chưa có tài khoản hoặc có tài khoản mà chưa muốn chi trả qua tài khoản thanh toán thì Bưu điện sẽ chi trả bằng tiền mặt. Riêng những trường hợp lớn tuổi, đi lại khó khăn nhân viên bưu điện sẽ trực tiếp đến nhà để cấp phát.

    Ông Hà Văn Chương, Trưởng phòng Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố Sơn La cho biết: Trên địa bàn thành phố có 2.012 đối tượng đang hưởng chính sách ASXH, gồm người khuyết tật, người cao tuổi, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, đối tượng nhận nuôi dưỡng, chăm sóc tại cộng đồng, người có công với cách mạng, tổng kinh phí chi trả trợ cấp hàng tháng gần 1 tỷ đồng.

    Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố Sơn La đã phối hợp với UBND các xã, phường, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân về chủ trương chuyển đổi số và chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt. Khuyến khích các đối tượng thụ hưởng chính sách đồng thuận trong quá trình chuyển đổi hình thức chi trả trợ cấp từ tiền mặt sang không dùng tiền mặt. Xây dựng tài liệu và tổ chức tập huấn hướng dẫn quy trình chi trả không dùng tiền mặt cho cán bộ xã, bản; các thủ tục, hồ sơ chuẩn bị cho việc mở tài khoản thanh toán cho đối tượng.

    Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi nhánh thành phố Sơn La hướng dẫn mở tài khoản, phát hành thẻ ATM miễn phí cho các đối tượng và lắp đặt hệ thống ATM để phục vụ nhân dân. Đối với những công dân đảm bảo sức khỏe, năng lực hành vi dân sự và pháp luật dân sự được mở tài khoản chính chủ; còn các trường hợp đặc biệt, như: Đau ốm, khuyết tật không thể đi lại được, đơn vị cung cấp dịch vụ thực hiện mở tài khoản thông qua người giám hộ, người được ủy quyền theo pháp luật. Kết quả, đến hết tháng 8/2023, thành phố đã vận động được 1554/2.037 đối tượng chuyển đổi hình thức chi trả trợ cấp từ tiền mặt sang không dùng tiền mặt (đạt 76,29%).

    Bà Vũ Thị Hòa, tổ 1, phường Chiềng Sinh, chia sẻ: Tôi được anh trai ủy quyền lĩnh thay tiền trợ cấp người có công hàng tháng. Trước đây, tôi đến Nhà văn hóa của tổ nhận trợ cấp hoặc nhân viên bưu điện đến phát tại nhà. Nhiều khi công việc bận rộn nhưng tôi vẫn phải dành thời gian đi nhận tiền. Bây giờ, việc chi trả tiền qua thẻ giúp tôi đỡ mất thời gian chờ đợi khi đi nhận trực tiếp, an toàn hơn trong quá trình di chuyển. Tôi thấy việc chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt đã tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng hưởng chính sách. Những người có việc đi xa, không ở địa phương, không phải làm giấy uỷ quyền mà vẫn có thể được nhận chế độ đầy đủ, kịp thời.

    Có thể nói việc chi trả tiền chính sách ASXH không dùng tiền mặt là chủ trương đúng đắn của Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND tỉnh Sơn La và phù hợp với công cuộc chuyển đổi số, thực hiện Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Việc thay đổi phương thức chi trả từ tiền mặt sang không dùng tiền mặt là rất cần thiết, tiền hỗ trợ được chuyển đến người nhận rất nhanh, đúng ngày quy định, đảm bảo an toàn, minh bạch, rõ ràng; mọi giao dịch đều được kiểm soát chặt chẽ bằng hệ thống điện tử. Công tác kiểm tra, xác minh thực hiện dễ dàng, từ đó hạn chế tối đa rủi ro trong quá trình vận chuyển, giữ tiền mặt đối với các tổ chức chi trả. Tuy nhiên, công tác này hiện vẫn còn gặp những khó khăn, bất cập nhất định, dẫn đến việc triển khai còn chậm.

    Tính đến cuối tháng 8/2023, mới có 3/12 huyện của tỉnh Sơn La thực hiện chi trả qua tài khoản cho đối tượng bảo trợ xã hội và người có công với cách mạng trên địa bàn. Cụ thể: triển khai tốt nhất là huyện Mộc Châu: 2.429/2.429 đối tượng (đạt 100%); thành phố Sơn La: 1.554/2.037 đối tượng, đạt 76,29%; huyện Sông Mã: 308/6.800 đối tượng, đạt 4,5%. Các huyện còn lại chưa tiến hành chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt.

    Lãnh đạo Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội các huyện cho biết: Nhìn chung, các đối tượng người có công với cách mạng và bảo trợ xã hội đa phần là người lớn tuổi, bệnh tật, điều kiện đi lại khó khăn, không biết sử dụng thẻ... trong khi điều kiện hạ tầng dịch vụ còn nhiều bất cập, hiện nay trên địa bàn huyện, cây ATM thường chỉ đặt tại trung tâm thị trấn, các xã còn lại không có. Ðiều này gây khó khăn cho việc rút tiền. Thêm vào đó, khi mở tài khoản, thẻ ATM, đối tượng nhận tiền qua tài khoản lần đầu tiên đã bị ngân hàng trừ các khoản phí như: phí mở tài khoản, phí quản lý tài khỏan, phí thường niên, phí chuyển khoản, rút tiền.... Do đó, số tiền rút ra không được trọn vẹn như khi nhận tiền mặt. Mặt khác, nhiều người dân chưa hiểu biết về công nghệ và không muốn ủy quyền nhận trợ cấp qua số tài khoản của người khác. Một số đối tượng khi thao tác rút tiền không đúng, quên mật khẩu, dẫn đến bị khoá thẻ, gây bất tiện trong quá trình rút tiền về chi dùng... nên họ muốn quay lại hình thức nhận tiền mặt, nhất là đối với các đối tượng BTXH đang hưởng trợ cấp hàng tháng với số tiền chỉ vài trăm ngàn.  

    Trước tình hình trên, ngày 25/8/2023, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Sơn La đã có công văn gửi UBND các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh đôn đốc đẩy nhanh tiến độ triển khai chi trả không dùng tiền mặt đến các đối tượng hưởng chính sách ASXH trên địa bàn tỉnh. Theo đó, để kịp thời đẩy nhanh tiến độ thực hiện chi trả chính sách ASXH không dùng tiền mặt, Sở đề nghị UBND các huyện, thành phố chỉ đạo Phòng LĐTBXH phối hợp với các đơn vị liên quan tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng, người dân về chủ trương chuyển đổi số và việc chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt.

    Đối với các huyện chưa thực hiện chi trả khẩn trương đẩy nhanh tiến độ triển khai chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt cho đối tượng bảo trợ xã hội và người có công với cách mạng trên địa bàn bảo đảm chính xác, nhanh chóng, thuận lợi cho đối tượng.

    Đối với các huyện chưa có đối tượng mở tài khoản cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động đối tượng làm đơn đăng ký chuyển tiền hỗ trợ qua tài khoản cá nhân hoặc tài khoản cá nhân được ủy quyền. Đồng thời hướng dẫn, hỗ trợ người dân sử dụng các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt, tạo điều kiện để người dân tiếp cận với các dịch vụ một cách thuận lợi.

    Đối với các tổ chức dịch vụ chi trả cần chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, kết nối với các ngân hàng thương mại, tổ chức trung gian thanh toán đảm bảo công tác chi trả từ tài khoản thuận tiện, dễ dàng, an toàn, minh bạch và bao phủ đến cấp xã.

    Theo bà Nguyễn Thị Tĩnh, Trưởng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Mai Sơn, để công tác chi trả chính sách ASXH không dùng tiền mặt hiệu quả hơn, cần miễn, giảm tối đa chi phí dịch vụ thanh toán liên ngân hàng của đối tượng thụ hưởng. Miễn giảm phí duy trì tài khoản ATM và phí báo tin nhắn khi biến động thông tin tài khoản. Các ngân hàng cần quan tâm đầu tư hạ tầng, bố trí cây ATM ở vị trí hợp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận với dịch vụ thẻ ngân hàng, đặc biệt là khu vực miền núi. Hệ thống bưu điện tạo điều kiện cho đối tượng được rút tiền tại các điểm chi trả ở xã; chi trả điện tử qua mã thẻ QR để phục vụ các đối tượng không có tài khoản ngân hàng (do không có Smartphone...). Bên cạnh đó, các cơ sở dữ liệu cần liên thông, đồng bộ, chia sẻ cơ sở dữ liệu giữa các đơn vị, để việc thực hiện chính sách chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt được nhanh chóng, kịp thời, chặt chẽ./.

(Nguồn tin: Thảo Lan - Phóng viên Tạp chí Lao động và Xã hội cung cấp.)